راهنمای جامع سلامت کارمندان پشت میز نشین: ارگونومی، ورزش و تجهیزات طبی
نشستن‌های طولانی مدت پشت میز کامپیوتر، بخش جدایی‌ناپذیر زندگی مدرن کارمندی است. اگرچه فناوری، کار را آسان‌تر کرده، اما بی‌تحرکی مداوم عوارض جدی جسمی و روانی به همراه دارد که از "گردن درد" ساده تا "دیسک کمر" و "مشکلات گردش خون" متغیر است. برای حفظ سلامتی و افزایش بهره‌وری، هر کارمند پشت میز نشین باید یک برنامه جامع شامل مراقبت‌های ارگونومیک، نرمش‌های منظم و استفاده از تجهیزات کمکی طبی داشته باشد.
مراقبت‌های ارگونومیک و سبک زندگی در محیط کار
ارگونومی، علم تطبیق محیط کار با نیازهای بدن انسان است. رعایت نکات زیر، اولین گام برای کاهش فشار بر ستون فقرات و چشم‌ها است:
الف) وضعیت صحیح نشستن (Posture)
- پشت صاف: کمر را به پشتی صندلی بچسبانید و گودی کمر باید پر شود. (اینجا نقش پشتی طبی پررنگ می‌شود).
- زاویه ۹۰ درجه: زانوها و آرنج‌ها باید زاویه ۹۰ تا ۱۰۰ درجه داشته باشند. کف پاها باید کاملاً روی زمین قرار گیرد.
- ارتفاع صندلی: ارتفاع صندلی باید به گونه‌ای تنظیم شود که ران‌ها با زمین موازی باشند و مچ دست‌ها هنگام کار با کیبورد در امتداد ساعد قرار بگیرند.
ب) تنظیمات تجهیزات اداری
- مانیتور: بالاترین قسمت مانیتور باید هم‌سطح یا کمی پایین‌تر از چشم‌ها باشد و فاصله آن با صورت حدود یک طول بازو (۵۰ تا ۷۰ سانتی‌متر) تنظیم شود تا از خم شدن گردن به جلو (سندروم سر به جلو) جلوگیری شود.
- کیبورد و موس: از پد‌های طبی مچ دست استفاده کنید تا مچ‌ها در یک راستای طبیعی قرار بگیرند.
ج) قانون ۲۰-۲۰-۲۰ و استراحت فعال
- استراحت چشم: هر ۲۰ دقیقه، به مدت ۲۰ ثانیه، به نقطه‌ای در فاصله ۲۰ فوتی (حدود ۶ متر) نگاه کنید تا از خستگی چشم جلوگیری شود.
- بلند شدن: هر ۴۵ تا ۶۰ دقیقه از جای خود بلند شوید و ۳ تا ۵ دقیقه راه بروید، آب بنوشید یا یک نرمش کششی انجام دهید. همین استراحت‌های کوتاه به گردش خون کمک کرده و فشار را از روی دیسک‌های بین مهره‌ای برمی‌دارد.
نرمش‌های ساده و مؤثر در حین کار (حرکات اصلاحی پشت میز)
انجام حرکات کششی ساده حتی بدون ترک صندلی، می‌تواند گرفتگی‌های عضلانی را به طور قابل توجهی کاهش دهد. توصیه می‌شود این نرمش‌ها را هر ساعت یک بار انجام دهید:
۱. کشش گردن و شانه
- نام حرکت: کشش گردن به طرفین
- نحوه انجام: در حالت نشسته، به آرامی سر خود را به سمت شانه راست خم کنید (گوش به شانه نزدیک شود، نیازی به لمس شانه نیست). ۱۰ ثانیه نگه دارید. سپس در جهت مخالف (سمت چپ) تکرار کنید. این حرکت تنش گردن را آزاد می‌کند.
۲. کشش ستون فقرات
- نام حرکت: چرخش ستون فقرات نشسته
- نحوه انجام: صاف بنشینید. دست راست خود را روی زانوی چپ قرار دهید و دست چپ را پشت صندلی بگیرید. به آرامی نیم‌تنه بالایی خود را به سمت چپ بچرخانید و نگاه کنید که چقدر می‌توانید دور ببینید. ۱۰ ثانیه نگه دارید. سپس برای طرف دیگر تکرار کنید. این حرکت به کاهش فشار در ناحیه کمر کمک می‌کند.
۳. کشش قفسه سینه و کمر
- نام حرکت: کشش دست‌ها به عقب (باز کردن سینه)
- نحوه انجام: صاف بنشینید یا بایستید. انگشتان دست‌های خود را پشت کمر، در هم قفل کنید. دستان قفل شده را به آرامی به سمت پایین و عقب بکشید تا کشش و باز شدن را در قفسه سینه و شانه‌ها احساس کنید. ۱۵ ثانیه نگه دارید. این حرکت قوز کردن را اصلاح می‌کند.
۴. کشش مچ دست و ساعد
- نام حرکت: کشش مچ
- نحوه انجام: دست راست را صاف به جلو بگیرید، کف دست رو به بالا باشد. با دست چپ، انگشتان دست راست را به آرامی به سمت پایین بکشید تا در ساعد و مچ کشش احساس شود. ۱۰ ثانیه نگه دارید. سپس این حرکت را برای دست چپ تکرار کنید. این کار فشار ناشی از کار با کیبورد و موس را کاهش می‌دهد.
۵. کشش پا و ساق پا
- نام حرکت: پمپ مچ پا (تقویت ساق پا)
- نحوه انجام: در حالت نشسته، کف پاها را روی زمین قرار دهید.
- ابتدا، پنجه‌های پا را به سمت بالا بیاورید در حالی که پاشنه‌ها روی زمین ثابت هستند (۱۰ بار).
- سپس، پاشنه‌های پا را بالا بیاورید در حالی که پنجه‌ها روی زمین ثابت هستند (۱۰ بار). این حرکت به فعال شدن عضلات ساق پا و بهبود گردش خون کمک می‌کند و از بی‌حسی پاها جلوگیری می‌نماید.
نقش حیاتی پشتی طبی و نشیمن ارگونومیک در پیشگیری از آسیب
حتی بهترین صندلی‌های اداری نیز نمی‌توانند به طور کامل گودی کمر را برای همه افراد پر کنند. اینجا است که تجهیزات کمکی مانند نشیمن طبی و پشتی طبی وارد عمل می‌شوند. این محصولات، که اغلب از فوم مموری فوم (Memory Foam) یا ساختارهای ارگونومیک خاص ساخته شده‌اند، یک لایه حمایتی حیاتی اضافه می‌کنند.
الف) مزایای استفاده از نشیمنگاه طبی (Cushion)
نشستن روی سطوح سخت برای مدت طولانی، فشار مضاعفی بر استخوان دنبالچه و نشیمنگاه وارد می‌کند. نشیمنگاه‌های طبی با هدف کاهش این فشار طراحی شده‌اند:
- توزیع یکنواخت فشار: این نشیمنگاه‌ها وزن بدن را به طور مساوی توزیع می‌کنند و فشار نقطه‌ای روی دنبالچه (استخوان کوکسیکس) را از بین می‌برند. این امر به خصوص برای افرادی که از درد دنبالچه رنج می‌برند، ضروری است.
- بهبود گردش خون در پاها: با کاهش فشار روی رگ‌های خونی ناحیه نشیمنگاه، از "خواب رفتن" و بی‌حسی پاها جلوگیری کرده و به بهبود گردش خون کمک می‌کنند.
- حفظ تراز لگن: با ایجاد یک سطح نشیمن صاف و استاندارد، از کج شدن لگن به جلو یا عقب جلوگیری کرده و به طور غیرمستقیم، وضعیت صحیح ستون فقرات را تسهیل می‌کنند.
ب) مزایای استفاده از پشتی طبی (Lumbar Support)
پشتی طبی مهم‌ترین ابزار برای کارمندان پشت میز نشین است، زیرا به طور مستقیم از انحنای طبیعی ستون فقرات (لوردوز کمری) حمایت می‌کند:
- حفظ انحنای طبیعی کمر: پشتی‌های طبی، گودی کمر را پر می‌کنند. در غیاب این حمایت، عضلات کمر مجبورند برای حفظ وضعیت بدن، به صورت دائم فعال باشند که منجر به خستگی و درد مزمن می‌شود.
- کاهش فشار بر دیسک‌ها: وقتی ستون فقرات در حالت طبیعی خود قرار دارد، فشار به صورت متوازن بر دیسک‌ها وارد می‌شود. پشتی طبی از خم شدن به جلو (قوز کردن) جلوگیری کرده و فشار وارده بر دیسک‌های کمری را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
- بهبود تنفس و تمرکز: حفظ وضعیت بدنی صحیح، باعث باز شدن قفسه سینه می‌شود. این امر به تنفس عمیق‌تر کمک کرده و اکسیژن‌رسانی به مغز را افزایش می‌دهد که نتیجه آن، کاهش خستگی ذهنی و بهبود قابل توجه تمرکز و راندمان کاری است.
- کاهش تنش گردن و شانه: حمایت از ناحیه کمر، باعث می‌شود سر و گردن به طور خودکار در راستای مناسب قرار گیرند، در نتیجه تنش در عضلات بالاتنه و شانه‌ها نیز کاهش می‌یابد.
سلامتی، بهره‌وری و تجهیزات هوشمندانه
سلامت کارمندان پشت میز نشین یک مسئولیت فردی و سازمانی است. برای جلوگیری از عوارض نشستن طولانی، صرفاً اتکا به ورزش‌های هفتگی کافی نیست. بلکه لازم است یک رویکرد ۳۶۰ درجه‌ای اتخاذ شود:
- تنظیمات ارگونومیک: ایجاد یک ایستگاه کاری استاندارد.
- حرکت آگاهانه: انجام نرمش‌های ساعتی و استفاده از استراحت فعال.
- تجهیزات حمایتی: سرمایه‌گذاری هوشمندانه بر روی پشتی طبی و نشیمنگاه طبی برای حمایت دائمی از انحنای طبیعی بدن در طول هشت ساعت کاری.
با این اقدامات ساده اما حیاتی، می‌توانید نه تنها دردهای مزمن را از زندگی کاری خود حذف کنید، بلکه شاهد افزایش انرژی، تمرکز و در نهایت، بهره‌وری بیشتر خود در محل کار باشید. برای خرید این محصولات همین حالا می‌توانید به فروشگاه اکباتان طب مراجعه و خرید خود را ثبت کنید.
